Do naszego działu „zabytki” dodaliśmy opis dworku przy ul. Powroźniczej. Wzniesiony pod koniec XIX wieku dworek należał do córki Jana Matejki, potem do przemysłowca, oficera gestapo, po wojnie był tu żłobek, a od 1995 roku jest siedzibą biblioteki. Wpisany do rejestru zabytków, stanowi przykład dawnej willowo-dworkowej zabudowy podmiejskiej dzielnicy Dębniki.

Dworek przy ul. Powroźniczej

Rys historyczny obiektu

Osada Dębniki po raz pierwszy wzmiankowana jest w 1254 roku pod nazwą „Dubnic” – Bolesław Wstydliwy połowę wsi przekazał klasztorowi Benedyktynek w Staniątkach (1).

W drugiej połowie XIX w. Dębniki znalazły się na linii pierwszego pasa fortyfikacji austriackich Krakowa (1).

1896 – Beata Kirchmayer, córka Jana Matejki nabywa działkę, gdzie do maja 1897 r. powstaje willa

1902/1909 – Na planie katastralnym w wersji późniejszej na terenie omawianej działki znajduje się murowany budynek (3).

1909 r. – znaczny rozwój wsi, która przybrała charakter miejski i została przyłączona do Krakowa (1).

1920 – Posesję nabywa inż. Piotr Król (2), który przeprowadza modernizację i buduje garaż.

1939/1945 – Obiekt służy jako rezydencja wyższego funkcjonariusza gestapo.

1945 – Budynek wraz z ogrodem zostaje przejęty przez Polską Partię Robotniczą.

1953 – Zatwierdzony zostaje plan przebudowy z przeznaczeniem na przedszkole (2).

1958 –  Zakończono adaptację budynku dla celów przedszkola.

1966/1982 – W dworku mieści się żłobek tygodniowy.

Po opuszczeniu obiektu przez żłobek budynek i ogród stopniowo niszczeje.

1988 – Budynek wraz z terenem przyległej działki został wykupiony od spadkobierców przez Urząd Dzielnicowy Kraków – Podgórze z przeznaczeniem na bibliotekę.

1994 – zakończenie remontu i otwarcie Biblioteki Publicznej Dzielnicy Podgórze

Na podstawie:

1.  Zinkow J. „Podkrakowskie wycieczki”, Kraków 1977.

2.  Archiwum Planów Budownictwa Miejskiego w Krakowie Dz.XI  L.s. 136 (WAP – Kraków).

3. Plan Katastralny, wersja z roku 1902-1910 (WAP – Kraków).

 

Dworek przy ulicy Powroźniczej:

Dworek wzniesiony został w końcu XIX w. w stylu historyzującym z elementami neogotyku i secesji. Wolnostojący, murowany, częściowo podpiwniczony, parterowy, nakryty dachem dwuspadowym, na planie prostokąta. Szczytowe ściany willi zdobią sterczyny, a część ogrodową taras. Budynek posiada walory artystyczne i urbanistyczne. Stanowi przykład dawnej willowo-dworkowej zabudowy podmiejskiej dzielnicy Dębniki. W 1991 r. został wpisany do rejestru zabytków Miasta Krakowa pod numerem rejestru A-884.

Ogród

Ażurowe ogrodzenie ogrodu od ulicy Powroźniczej odsłania widok na romantyczny park. Oś kompozycyjną ogrodu zamyka kwadratowy placyk. Najcenniejszym elementem ogrodu jest jego wartościowy drzewostan.

Ogród zadrzewiają: trójigilicznia, magnolia, czerwony dąb, kasztanowiec biały, brzoza brodawkowa, jawor, sosna wejmutkowa, graby, jesiony, dęby szypułkowe i lipy.

Biblioteka

Od 1995 r. dworek wraz z ogrodem stanowił siedzibę Podgórskiej Biblioteki Publicznej Kraków. Od 2017 roku jest filią Biblioteki Kraków. W budynku znajduje się wypożyczalnia dla dorosłych i dzieci, czytelnia czasopism i komputerowa oraz Czytelnia Informacyjno-Bibliograficzna.

Dziękujemy bibliotece za udostępnienie materiału.

www.biblioteka.krakow.pl

Więcej w artykule: Kamila Folprecht – „Zagadkowa willa w krakowskich Dębnikach”, Rocznik Biblioteki Kraków, 2023.