Dziękujemy panu Jarosławowi Żółciakowi za udostępnione materiały.

Objaśnienia do mapki „Podgórze” (patrz sam dół) :

1. Kościół parafialny p.w. św. Józefa, zbudowany w latach 1905-9 (na miejscu dawnego z 1832 r.) wg projektu Jana Sas-Zubrzyckiego z r. 1903. Styl: neogotyk. Wykonawcy: firma Karol Kern i Karol Blum z Opawy, Aleksander Bibrowski z Krakowa. Kościół posiada bogaty wystrój architektoniczno-rzeźbiarski. Na skrzyżowaniu naw wieża z zegarem, zwieńczona hełmem z koroną, nawiązującym do wieży kościoła Mariackiego. Ołtarz główny, boczne i ambonę wykonano w latach 1909-14, rzeźbili je Wit Wisz i Maksymilian Krzyk. Okna z szybami witrażowymi wykonane w zakładzie Żeleńskiego. Wokół kościoła nawierzchnia brukowa, przed wejściem wzorzysta z datą, teren obwiedziony neogotyckim ogrodzeniem. Za kościołem, na skale, dzwonnica z lat 1880 r. W otoczeniu i wnętrzach plebanii ekspozycja odnalezionych elementów kamieniarki pierwotnego kościoła. Rynek Podgórski, plac o cechach urbanistyki okresu Oświecenia. Istniejące podium skalne, pozostałe po kamieniołomie spożytkowane zostało jako scena: ustawiono tu w 1832 r. kościół, dostępny, podobnie jak obecny, po szerokich schodach. Dla uzyskania iluzji powiększenia bryły – niezbyt wielkiej w istocie świątyni – zastosowano zgeometryzowany, trapezowy (niemal trójkątny) kształt rynku. Tło dla kościoła, wzniesionego w identycznym ustawieniu co poprzedni, stanowi Góra Lasoty. Linia pierzei wschodniej, z Nowym Ratuszem, jest skierowana na północ, dokładnie prostopadle do ul. Limanowskiego, biegnącej na wschód. Dwusieczne kątów Rynku przecinają się w jednym punkcie – gdzie wybudowano studnię publiczną; zachowały się niezrealizowane projekty ozdobnej studni z poł. XIX w.; w końcu wieku miała obudowę drewnianą (nie mylić studni z sadzawką). Dwusieczna kąta południowego, gdzie stoi kościół, zatem i oś podłużna kościoła, skierowana jest dokładnie na wieżę kościoła Mariackiego. Do niej prostopadła jest linia łącząca ozdobne hełmy Nowego Ratusza i reprezentacyjnej kamienicy na narożniku ul. Kalwaryjskiej. Do poł. XX w. płyta Rynku służyła jako plac targowy. W okresie międzywojennym Rynek okrążały tory pętli tramwajowej. Rynek obecnie znacznie zniekształcony wtórnymi, ahistorycznymi inwestycjami z XX w., zwłaszcza układem i rozmiarami roślinności na środku płyty, wprowadzonej w okresie socrealizmu. Na osi Rynku, która silnie podkreśla i eksponuje wszystkie formy, jakie znajdą się w jej pobliżu, wyjątkowo niekorzystnie zlokalizowano szalety miejskie, kioski oraz socrealistyczną sadzawkę.

2. Magistrat m. Podgórza – Ratusz Podgórski (Nowy), Rynek nr 1, wzniesiony ok. 1844-54. Styl: historyzm z elementami neobaroku. Częściowo przekształcony w późniejszym okresie. Bogaty wystrój architektoniczno-rzeźbiarski z II poł. XIX w., w zwieńczeniu fasady od strony Rynku herb miasta Podgórza (w latach 1950. zastąpiony napisem „PZPR”, później godłem państwowym, przywrócony w 1996 r.). Na prawo od wejścia miejsce po tablicy, upamiętniającej wymarsz z Podgórza oddziału legionistów pod dowództwem kapitana „Herwina” Piątka (tablica zdjęta przez okupantów w 1943 r.). We wnętrzach zachowane elementy pierwotnego wyposażenia, w tym oryginalne, bardzo bogate wyposażenie sali Rady Miasta Podgórza.

3. Dworek – zajazd Rynek Podgórski 11, 4 ćw. XVIII w., styl: późne rokoko. Pierwotnie piętrowy z półkolistym szczytem – facjatą, z łamanym dachem, przekształcony częściowo w II poł. XIX w., nadbudowa II piętra w 1928 r. Na zewnątrz bogaty wystrój architektoniczny z k. XVIII w. We wnętrzach sklepienia kolebkowe i żaglaste z k. XVIII w.

4. Dworek – zajazd „Pod Jeleniem”, Rynek Podgórski 12, k. XVIII w., styl: późny barok. Pierwotnie piętrowy z facjatą i łamanym dachem, przebudowany po pożarze w 1862 r., przekształcany we wnętrzach, nadbudowa II piętra w okresie międzywojennym. Na narożniku charakterystyczne płaskorzeźby jelenia o wspólnej głowie z porożem.

5. Dworek – zajazd „Pod Czarnym Orłem”, Rynek Podgórski 13, pocz. XIX w., styl: neoklasycyzm. Przekształcony w XIX w. Napis na tympanonie nad wejściem, brzmiący pierwotnie „Pod Czarnym Orłem” w latach 1970., w imię poprawiania historii, zmieniony na „Pod Orłem”, zmieniona kolorystyka płaskorzeźby orła. Zachowany dach łamany.

6. Dworek – zajazd „Pod Białym Orłem” (Stary Ratusz), Rynek Podgórski 14. Styl: późny neoklasycyzm. Obecnie istniejący budynek, ukształtowany ok. poł. XIX w. powstał z rozbudowy pierwszego ratusza podgórskiego, wzniesionego na początku XIX w.

7. Dom mieszkalny ul. Brodzińskiego 1, zachowane sklepienia i wątki muru piwnic oraz sklepienie sieni na parterze z XVII w. (wcześniejsze?). Obecna postać fasady z końca XIX w.

8. Dom Brodzińskiego 3, w części piwnice i parter ze sklepieniami kolebkowymi z XVII w. (wcześniejsze?). Nadbudowa II piętra 1898-9 r., nadbudowa III piętra 1912.

9. Kamienica Przy Moście 1, zwana w Podgórzu „Aleksandrowicz” od nazwiska właściciela, w Krakowie znana pod nazwą „Kamienica Paryska”, od pięknego położenia nad Wisłą i widoków z okien. Jej sylweta, oglądana od strony Kazimierza dla wielu osób symbolizuje łódź ze wzniesionym dziobem i rufą (wykusze z hełmami). Zbudowana ok. 1906 r., styl: historyzm z elementami secesji. Bogaty wystrój architektoniczno-rzeźbiarski.

10. Dworek Józefińska 2, wzniesiony w 4 ćw. XVIII w., styl: późne rokoko. W k. XIX w. zmieniono dach z łamanego na dwuspadowy. Zachowany bogaty wystrój architektoniczno-rzeźbiarski, stosunkowo bogate wyposażenie wnętrz.

11. Dworek – zajazd „Pod Lwem”, Józefińska 4, w obecnej postaci z pocz. XIX w., jako adaptacja obiektu wcześniejszego(?!). Styl: późny neoklasycyzm. W II połowie XIX w. zmiana dachu z łamanego na czterospadowy. Zachowany wystrój fasady z dużą płaskorzeźbą lwa, we wnętrzach sklepienia na parterze i I piętrze.

12. Dworek – zajazd „Pod Kotwicą”, Limanowskiego 5, koniec w. XVIII, styl: późny barok. Zachowana oryginalna forma dachu z k. XVIII w. (i jest przykładem jak wyglądały dachy na innych dworkach), wystrój architektoniczno-rzeźbiarski.

13. Dom Limanowskiego 13, k. XVIII w., styl: barokowo- klasycystyczny.

14. Gmach Kasy Oszczędności (Miasta Podgórza), ul. Józefińska nr 18, wzniesiony w latach 1909-1910. Styl: secesja. Bogaty wystrój architektoniczno-rzeźbiarski elewacji frontowej. W ozdobnym szczycie herb miasta Podgórza. We wnętrzach zachowane elementy pierwotnego, bogatego wyposażenia z kutymi balustradami, boazeriami, witrażami.

15. Dawna bóżnica, ul. Węgierska 5, 1879-81 r., styl: historyzm z elementami neoromanizmu. W okresie po II wojnie światowej użytkowana jako zakład produkcyjny, później opuszczona i doszczętnie zdewastowana, obecnie w odbudowie.

16. Zakład Elektryczny miasta Podgórza, ul. Nadwiślańska 4, ok. 1899, styl: historyzm, elewacje wtórnie przekształcone, wystrój zniszczony. Najstarsza miejska elektrownia w Krakowie. Zachowane hale maszyn i przyległy budynek dyrekcji; za nim ostatni w tym rejonie komin fabryczny, symbol przemysłowej przeszłości Podgórza.

17. Magazyn Solny, ul. Na Zjeździe 8, wzniesiony zapewne pod koniec XVIII w. Pierwotnie jako budynek składowy, w II poł. XIX w. koszary wojskowe, przy czym na parterze urządzone były stajnie. Skromny wystrój zewnętrzny, na parterze zachowana (obecnie wtórnie podzielona) wielka, sklepiona hala piętnastonawowa.

18. Plac Bohaterów Getta: miejsce pamięci narodowej – w czasie okupacji Plac Zgody – miejsce rozstrzeliwań i kaźni podczas akcji wysiedlania getta w okresie okupacji.

19. Apteka Pod Białym Orłem – niewielkie muzeum-ekspozycja czasów getta.

20. Mur getta żydowskiego przy ul. Lwowskiej – zachowany oryginalny fragment.

21. Fabryka Lipowa 4, którą kierował w czasie okupacji Oskar Schindler; tu mieścił się podobóz KL Płaszów. Więźniowie z tego podobozu zostali przez O. Schindlera uratowani przed zagładą (film „Lista Schindlera”). Zachowany budynek frontowy z bramą wjazdową wzniesiony w okresie okupacji.

22. Gmach dawnego sądu powiatowego i urzędu podatkowego Czarnieckiego 3, proj. Ferdynand Liebling, 1905 r., styl: historyzm z elementami modernistycznymi. Obecnie więzienie, znacznie i bardzo niekorzystnie zniekształcony.

23. Pałacyk zwany „Kryształ”, ul. Lwowska 30, proj. S. Serkowski, budował L. Struzik, 1889-91 r. Styl: historyzm z elementami neobaroku. Bardzo bogaty wystrój architektoniczno-rzeźbiarski, taras z kutą balustradą, brama wjazdowa z kratą, dach z ozdobnymi hełmami. We wnętrzach bogate wyposażenie. Nazwa pochodzi od fabryki słodyczy (znanej zwłaszcza z cukierków), mieszczącej się za pałacykiem (zachowane budynki).

24. Kościół św, Benedykta, XI-XII w. Styl: romańsko-gotycki. Skromny wystrój zewnętrzny, dach gontowy, barokowa sygnaturka. We wnętrzu barokowa posadzka, ołtarz. Na zewnątrz i wewnątrz tablice z epitafiami z okresu początków miasta Podgórza. Pod posadzką zachowane pozostałości rotundy z X w. Od zachodu przylegała do kościoła budowla (palatium?). Od południa kościółek oddzielony był od reszty szczytu wzgórza głębokim na kilka metrów jarem, zasypanym w czasie budowy umocnień austriackich.

25. Fort Nr 31 – św. Benedykta, wzniesiony w latach 1853-6 wg projektu wybitnego inżyniera wojskowego Augusta Cabogi, jedna z pierwszych fortyfikacji Twierdzy Kraków. Fort górski, o unikatowej formie zwanej „basztą maksymiliańską”, jeden z ostatnich tego typu zachowanych w Europie. Baszta ryglowała trakt lwowski. Zewnętrzny, skromny wystrój nawiązuje do neogotyku. W sieni przesuwany most na rolkach. Wokół baszty umocnienia ziemne, połączone z fortyfikacjami bastionowymi.

26. Bastion VIII fortyfikacji ziemnej łączącej forty nr 31 i 32 (tj. św. Benedykta i nie istniejący fort Krzemionki), 1888 r. Zachowany wał ziemny i fosa kuta w skale. Obiekt silnie uszkodzony w czasie budowy trasy „Telewizyjnej”. W pobliżu bastionu okrągłe podstawy betonowe (dla dział obrony przeciwlotniczej) z okresu II wojny światowej, wzniesione przez Niemców.

27. Gmach Miejskiej Szkoły Ludowej, ul. Limanowskiego 62, zbudowany ok. 1908 r. Styl: historyzm z elementami neoklasycyzmu i modernizmu. Na tympanonie herb Podgórza. Szkoła stoi na dnie wyrobiska kamieniołomu, wyniesiona ponad ulicę. Przed szkołą osiowo podjazd ze starodrzewiem, całość stosunkowo silnie eksponowana jako budowla monumentalna w przyległej przestrzeni (szczególnie widoczna z ul. św. Kingi). W pobliżu szkoły promieniste skrzyżowanie ulic Rękawki, Limanowskiego i Lwowskiej (miała też się tu zbiegać zapewne ul. Traugutta – por. jej kierunek, jednak węzeł nie został zakończony), nawiązujące do urbanistyki baroku, uformowane ostatecznie na przełomie XIX i XX w.: w odpowiednio wybranym miejscu ul. Limanowskiego (uwaga na samochody) obserwować można w kierunku północno-zachodnim bardzo interesujący efekt iluzji: widoczna staje się otwarta i daleka, jakby nie zabudowana przestrzeń (a przecież spoglądamy w stronę centrum miasta), którą wydają się przesłaniać wyłącznie wąskie kulisy – narożniki domów (pomiędzy wymienionymi ulicami).

28. Dom ul. Limanowskiego 47/49, zapewne z końca XVIII w., z łamanym dachem.

29. Dworek – zajazd „Pod św. Benedyktem”, ul. Wielicka 2, wzniesiony w okresie 1780-98, barokowo-rokokowy. Wystrój architektoniczno- rzeźbiarski, pierwotnie bogaty, zdewastowany w przeszłości (od strony ul. Powstańców Wielkopolskich pod okapem zachowany fragment gałązki kwiatowej), we wnętrzu sklepienia kolebkowe. Budynek w II poł. XIX w. służył jako austriackie koszary.31 października 1918 r., równocześnie z (nie istniejącymi już) koszarami przy ul. Kalwaryjskiej, opanowany przez polskich spiskowców por. Stawarza (grupa por. Franciszka Pustelnika), był miejscem początku akcji wyzwalania Krakowa.

30. Zachowany duży fragment muru getta żydowskiego na tyłach szkoły, z oryginalnym tynkiem.

31. Kapliczka z barokową figurą Boga Ojca; pierwotnie stała w okolicach skrzyżowania ul. ul. Wielickiej i Robotniczej, gdzie obecnie wiadukt kolejowy, przeniesiona po wojnie, upamiętnia miejsce rozstrzelania 10 zakładników 20 XI 1943 r. (był to odwet za wykonanie wyroku na dozorcy więzienia św. Michała, konfidencie gestapo); tablica w dolnej części kapliczki.

32. Grób Edwarda Dembowskiego i jego towarzyszy na zachowanej części Starego Cmentarza Podgórskiego, zob. tekst.

33. Budynek dawnej stacyjki Podgórze-Miasto, 3 ćw. XIX w. (tor kolejowy biegł pierwotnie z przeciwnej strony budynku – od strony Kopca).

34. Kopiec Krakusa, VI-VII w., najstarsza budowla Krakowa. We wnętrzu zachowana konstrukcja (drewniany słup i wiklinowe, plecione przegrody). Z kopca można podziwiać znakomitą panoramę Kazimierza i Krakowa, widoczne są historyczne budowle miast w doskonałym oświetleniu o wszystkich porach dnia, większość kościołów widocznych w ustawieniu kalenicowym (od dłuższego boku).

35. Ruiny fortu nr 33 – Krakus, wzniesionego w latach 1849-1851. Krakus był najstarszym fortem Twierdzy Kraków, o unikatowym charakterze. Składał się z obwodu, utworzonego przez ziemno- murowane umocnienia (zachowany czytelny ślad wokół Kopca) i piętrowego budynku koszarowego o neogotyckiej architekturze (zachowana w formie ruiny kondygnacja parteru – oglądać należy bardzo ostrożnie ze względu na zarośnięte otwory w stropach pomieszczeń, do których można wpaść).

36. Serpentyna dojazdowa do fortu Krakus – niezwykle piękne widokowo i bardzo dobrze zachowane zabytkowe dzieło inżynierii wojskowej.

37. Zespół zabudowań z przełomu XIX/XX w. i I poł. XX w. kamieniołomu „Liban i Ehrenpreis”. Od strony wnętrza kamieniołomu, nad wejściem zachowany napis „Szczęść Boże”.

38. Miejsce pamięci narodowej: cmentarz zabitych więźniów obozu pracy przymusowej, istniejącego tu w czasie okupacji. W sąsiedztwie ślady obozu.

39. Zespół magazynów prochu (nr 2 i 3) Twierdzy Kraków.

40. Pozostałości części podgórskiego cmentarza żydowskiego (zwanego też starym). Tu i na sąsiednim, krakowskim cmentarzu żydowskim (określanym jako nowy) utworzono Obóz Płaszów. Cmentarz zbeszczeszczony (zniszczony) w czasie okupacji.

41. Miejsce pamięci narodowej: tereny KL Płaszów, część w granicach dzielnicy XIII (por. Ryc. 50).

42. Zespół magazynów amunicji (nr 8 i 9) Twierdzy Kraków.

43. Zachowana część bastionu X (dziesięć) Twierdzy Kraków.

44. Zachowane umocnienia ziemne i ziemno-murowane Twierdzy Kraków wokół baszty nr 32 – Krzemionki, wraz z murami działobitni (sama baszta, bliźniacza w stosunku do zachowanej św. Benedykta, nie istnieje).

45. Zabytkowy zespół Zakładu Przyrodoleczniczego Antoniego Matecznego z 1903 r. wraz z parkiem. Ujęcie źródeł wód mineralnych, znanych obecnie jako „Krakowianka”.

46. Szkoła, ul. Zamoyskiego 58, pocz. XX w., styl secesyjno- modernistyczny. Forma szkoły dostosowana do silnej ekspozycji jako budynku monumentalnego w widokach z dołu: z pobliskich schodów (ul. Śliska) i ul. Podskale (skąd atrakcyjny widok na szkołę i kościół).

47. Kościół i klasztor OO Redemptorystów. Kościół p.w. Matki Boskiej Nieustającej Pomocy OO Redemptorystów, wzniesiony w latach 1904- 8 wg projektu Jana Sas-Zubrzyckiego. Styl: neoromanizm z elementami neogotyku. Zachowany wystrój architektoniczno- rzeźbiarski, wykonany z cegły i kamienia. Wysoka wieża z zegarami. We wnętrzu neogotycki ołtarz główny wg proj. J. Sas-Zubrzyckiego, wykonany przez prof. Wójcika z Zakopanego; boczne ołtarze wykonały firmy Linzingera z Linzu i Lenika z Krosna. Organy firmy Haase ze Lwowa. Na wieży dzwon „Józef” z 1907 r. Klasztor Zgromadzenia Redemptorystów, Zamoyskiego 52, proj. skrzydła frontowego: arch. Niewiadomski, 1902-3 r., styl: historyzm z elementami neogotyku. Pozostałe skrzydła klasztoru stanowią budynki z k. XIX w. W klasztorze obraz Pana Jezusa ze św. Małgorzatą, malowany przez brata Alberta Chmielowskiego.

49. Gmach gimnazjum podgórskiego, proj. J. Struszkiewicz, 1913-18 r., styl: modernizm. Zachowany wystrój architektoniczny i detal rzeźbiarski, we wnętrzach elementy pierwotnego wyposażenia, m.in. strop kasetonowy.

50. Planty im. Floriana Nowackiego – najstarszy park Podgórza. Planty składają się z dwu części, przedzielonych ul. Warneńczyka. Założone w latach 1868-88, dzięki staraniom burmistrza F. Nowackiego. Początkowo ogród o cechach kaligraficznych, obecnie pierwotna kompozycja częściowo zatarta, układ alejek zubożony. Na Plantach pomnik Maksymiliana Siła-Nowickiego (1826-90), zoologa, zasłużonego w dziedzinie rybactwa i ochrony przyrody.

51. Gmach Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” (oddziału podgórskiego), ul. Sokolska nr 17, wzniesiony z inicjatywy burmistrza Wacława Adamskiego w 1893 r., styl: historyzm. Pierwotnie z wieżą, krytą ozdobnym hełmem od strony ul. Sokolskiej, z ceglanymi elewacjami, zniekształcony i zniszczony w okresie powojennym (1967 r.). We wnętrzu hala, pierwotnie sportowa, wystrój wnętrz zniszczony.

52. Gmach – pierwotnie – szkoły, ul. Legionów 22, k. XIX w., styl: historyzm. Ceglany wystrój fasady, kute kraty, elementy wystroju wnętrz. Istniejąca tu do lat 1970. szkoła podstawowa nr 24 była kontynuatorką najstarszej szkoły w Podgórzu i posiadała bezcenne archiwum.

53. Bulwary wiślane, budowane od 1907 r., proj. inż. Ingarden. Most im. Marszałka Józefa Piłsudskiego, wzniesiony w 1933 r.

54. Plac Niepodległości – stał tu budynek z k. XVIII w. „Oekonomie Gebaeude”, pełniący wielorakie funkcje i ściśle z dziejami Podgórza związany. W II poł. XIX w. służył jako austriackie koszary. 31 października 1918 r., równocześnie z koszarami przy ul. Wielickiej 2, opanowany przez polskich spiskowców por. Stawarza, był miejscem dowodzenia akcją wyzwalania Krakowa, zburzony po wojnie.

55. Dworek „Pod Lipkami”, ul. Zamoyskiego 18, II poł. XVIII w., styl: późny barok. Przekształcany kilkakrotnie.

56. Dworek ul. Zamoyskiego 12, z 4 ćw. XVIII w., uratowany przed rozbiórką i pieczołowicie odnowiony w latach 80.

57. Obecnie plebania kościoła św. Józefa, ul. Zamoyskiego 2, budynek z II poł. XVIII w., piętro nadbudowane w 4 ćw. XIX w. Budynek szkoły – Zamoyskiego 4/6, najstarsze partie budynku zapewne z XVIII/XIX w, wielokrotnie przekształcany i nadbudowany. Przez cały wiek mieściło się tu gimnazjum (później liceum) podgórskie. Styl: historyzm. Zachowany wystrój architektoniczny fasady i elementy wyposażenia wnętrz. W podworcu lodownia miejska (korytarze), wykuta w ścianie skalnej dawnego kamieniołomu w 1877 r. Miejsce zwane „Na Darwarze”.

58. Fortyfikacje ziemne z XVIII w.(?), prawdopodobnie austriackie z okresu po I rozbiorze (obecnie na terenie parku).

59. Budynek d. szkoły żeńskiej, ul. Potiebni 4, 1896 r. później przekształcany, styl: historyzm i secesja. Zachowany wystrój architektoniczno-rzeźbiarski.
60. Wille „osiedla-ogrodu”: Willa „Mira”, ul. Parkowa 9, 1896 r., proj. arch. Józef Kryłowski, styl: historyzm. Zachowany bogaty wystrój zewnętrzny z drewnianymi i kutymi elementami oraz częściowo wyposażenie wnętrz. Willa ul. Parkowa 7, 1906-7 r., proj. arch. Józef Kryłowski, styl: secesja. Zachowany wystrój zewnętrzny i częściowo wyposażenie wnętrz. Willa „Julia”, należąca początkowo do Wojciecha Bednarskiego i jego rodziny, Plac Lasoty 2, 1903 r., proj. arch. Władysław Ekielski, styl: historyzm. Zachowany bogaty wystrój zewnętrzny i wyposażenie wnętrz. Willę otacza piękny ogród. Całość została poddana w ostatnich latach pieczołowitej rewaloryzacji. Willa Plac Lasoty 3, 1912-13 r., proj. Aleksander Sołtys, styl: secesja i modernizm. Zachowany wystrój architektoniczno-rzeźbiarski. Park im. Wojciecha Bednarskiego. Powstał dzieki inicjatywie i wieloletniej pracy Wojciecha Bednarskiego. Najstarszy zalążek Parku, „ogródek przyszkolny” (w sąsiedztwie szkoły, teraz oddzielony ogrodzeniem) otwarty dla publiczności w 1890 r. Prace przy tworzeniu Parku trwały równocześnie z pracami, kończącymi eksploatację przemysłową kamieniołomu. Jest to najstarszy (i jak dotąd jedyny) taki przykład świadomej rekultywacji terenów poprzemysłowych w Krakowie. Park, obejmujący obszar do wejścia przy ul. Parkowej oraz fragment kamieniołomu z glorietą otwarto w 1896 r. Powiększony o kolejne części po I oraz po II wojnie światowej. Park jest zróżnicowany stylowo, część nad kościołem oraz otoczenie „Wielkiej Promenady” ma cechy geometryczne; sama „Wielka Promenada” odgrywała rolę głównego salonu Parku (obecnie aleja ta jest zwężona, co zatarło jej pierwotny charakter). Wnętrze przed glorietą (poprzednio znacznie większą, wykonaną z drewna) było placem ćwiczeń i pokazów, organizowanych przez młodzież, głównie z „Sokoła”. Część z kolistym wgłębnikiem przeznaczona była dla dzieci i młodzieży, posiadając stosowne urządzenie, dziś już nie istniejące. Kamieniołom, w którego kotlinie położone są starsze części Parku nosi nazwę „Szkoła Twardowskiego”. Nowsze części parku mają cechy modernistyczne: część z łąką w kamieniołomie (na lewo od wejścia z Parkowej, gdzie przez kilkadziesiąt lat urządzano zimą ślizgawkę) oraz część zwana „Zalesienie”, z malowniczą „Wielką Serpentyną”.


(materiał wydany w Krakowie w 1996 r. w: Wolne, król. miasto Podgórze, Płaszów, Rybitwy, Przewóz. Zarys przemian historycznych, oprac. zbior. pod redakcją J. Żółciaka.)