Dzięki uprzejmości p. Adama Sasinowskiego zamieszczamy w naszych dziale „historia” tekst o Józefie Serkowskim. To postać mało znana, ale warta uwagi nie tylko ze względu na sprawowaną funkcję w podgórskim magistracie, ale i życie rodzinne. Wkrótce materiał o kolejnym podgórskim urzędniku Łukaszu Kretschmerze.

1. Urodził się w roku 1786. Posiadał dwa domy: jeden murowany, a drugi drewniany. Dwa razy wstępował w związek małżeński. Pierwszą jego żoną została Elżbieta z domu Neizer, z którą miał troje dzieci: Teodora, który przyszedł na świat 24 maja 1813 roku, Zofię, która urodziła się w roku 1816, oraz Emila, urodzonego 13 kwietnia 1822. Jednak sielanka nie trwała długo. W dniu 5 lipca roku 1825 rodziną Serkowskich wstrząsnęła tragedia – śmierć 41-letniej Elżbiety. Przyczyną było najprawdopodobniej ogólne wycieńczenie organizmu spowodowane gruźlicą. To wydarzenie musiało być traumatycznym przeżyciem zarówno dla dzieci, jak i dla Józefa, któremu przyszło odtąd samotnie wychowywać trójkę pociech. Niestety ta niepowetowana strata nie była jedynym nieszczęściem, które spadło na dom i rodzinę Serkowskich. Jesienią, 27 września 1830 roku zmarł Teodor, prawdopodobnie również na gruźlicę. Największą tragedią rodziców jest grzebać własne dzieci. Serkowskiemu przyszło to czynić dwukrotnie. Dwa lata po śmierci pierworodnego nieszczęście dotknęło jego córkę, która w wyniku choroby (zapalenie wątroby lub żółtaczka) odeszła 31 maja 1832 roku. Na starym cmentarzu Podgórskim zachowały się groby Józefa i Elżbiety oraz ich najmłodszego syna Emila. Brak natomiast w grobowcu rodzinnym tablic nagrobnych Teodora i Zofii Serkowskich.

Koleje losu Serkowskiego to wydarzenia tragiczne przeplatające się z sukcesami, m.in. zawodowymi.  Ożenił się po raz drugi, a wybranką okazała się Anna z Gorgoszów. Zmarła na gruźlicę 16 grudnia 1861 roku w wieku 61 lat i została pochowana 18 grudnia 1861, jak podaje księga zgonów parafii św. Józefa w Podgórzu.

2. Podgórze zostało założone w 1784 roku przez cesarza Józefa II. Było to wolne miasto, które liczyło około tysiąca mieszkańców. Do tej miejscowości, w początkowym okresie istnienia, napływały duże grupy rzemieślników i rolników z okolicznych miast.  Przyczyną migracji były zmniejszone obciążenia podatkowe oraz ułatwienia w wykonywania zawodu. Ewenementem był brak organizacji cechowej. To wszystko powodowało rozwój przemysłu, jak również samego miasta.

Franciszek Bardel podaje, że Józef Serkowski został sekretarzem magistratu podgórskiego i sprawował ten urząd za kadencji Jędrzeja Komornickiego (Prezydent Miasta Podgórze) i Petrizkiego (Syndyk Miasta Podgórze). To twierdzenie wydaje się co najmniej wątpliwe, gdyż musiałby mieć wówczas tylko 19-22 lat, byłby więc zbyt młody, aby pełnić ważną funkcję sekretarza. Tej tezie wyraźnie przeczy dokument informujący o zaległych wypłatach dla urzędników z lat 1813-1816, gdzie Serkowski jest przedstawiany jako kasjer magistratu podgórskiego, a nie jego sekretarz. Wynika z tego, iż funkcję tę objął później niż podaje dr Bardel. Zaistniałą sytuację wyjaśniają również Szematyzmy Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskim z lat 1818-1855. Najprawdopodobniej sekretarzem został między 1818 a 1820 rokiem. Jego praca w magistracie jest dosyć dobrze udokumentowana zarówno w aktach spadkowych mieszkańców miasta Podgórza, jak i w aktach kasowych magistratu podgórskiego. Musiał znać biegle język niemiecki, gdyż był on w magistracie językiem obowiązującym od 1815 do 1867 roku.

W latach 1846-1848 dał się poznać jako działacz patriotyczny. Swoją pracą i postawą przysłużył się  usprawnieniu działania i funkcjonowania magistratu podgórskiego. Obydwa urzędy, tj. urząd sekretarza i kasjera, pełnił do swojej śmierci. Zmarł 8 sierpnia 1856 roku, w wieku 70 lat.  Został pochowany 10 sierpnia 1856 roku i spoczął obok swojej pierwszej małżonki Elżbiety na starym cmentarzu Podgórskim.

Józef Serkowski pracował w magistracie podgórskim prawie 50 lat. Tak długi czas świadczy o niebywałej sile charakteru tego człowieka, jak również o docenieniu jego zasług dla miasta. Na pewno był człowiekiem niebywale zdeterminowanym. W życiu doświadczył wielu cierpień, a mimo to pracował z oddaniem dla ogółu mieszkańców. Wyrazem takiej postawy zasłużył na uznanie w oczach ludzi, z którymi współpracował, jak również zwykłych obywateli Podgórza. Jego syn Emil zasłużył się Podgórzu tak jak ojciec.

Praca ta powstała w wyniku zainteresowania osobą Józefa Serkowskiego, który był jednym z najdłużej urzędujących na stanowisku sekretarza. W publikacjach o Podgórzu nie można znaleźć zbyt wielu informacji na jego temat, nie powstał też żaden biogram mu poświęcony.

Józef Serkowski – genealogia

Józef Serkowski syn Józefa i Marianny Serkowskich

I Pierwsze małżeństwo

Józef Serkowski i Elżbieta z Naizerów

Dzieci:
Karolina Teodora Serkowska – ur.1 VI 1811 – zm. 27 VI 1836
Teodor Serkowski – ur. 24 V 1813 – zm. 27 IX 1830, gruźlica
Zofia Serkowska – ur. 1816 – zm. 31 V 1832, zapalenie wątroby lub żółtaczka
Emil Serkowski – ur. 13 IV 1822 – zm. 23 X 1910

Elżbieta z Naizerów zm. 5 VII 1825, lat 41, gruźlica

II Drugie małżeństwo
Ślub z Anną córki Antoniego i Zofii z Gorgoszów
Data ślubu – 18 X 1826

Dzieci:
Julian Franciszek August Serkowski – ur. 1 VIII 1827
Jan Nepomucen Hieronim Antoni – ur. 12 V 1831, chrzest 13 VI 1831
Zofia(Sophia) Julianna – ur. 15 V 1832, chrzest 26 V 1832
Aleksander Roman – ur. 23 XI 1834, chrzest 3 XII 1834 – zm. 19 VIII 1835, tyfus
Roman Antoni – ur. 13 IV 1837, chrzest 14 V 1837
Bolesław i Stanisław Serkowscy ( Bliźnięta) – ur. 13 IX 1839 – zm. 13 IX 1839, dzieci zostały ochrzczone, przeżył z dwójki Bolesław (?)

Józef Serkowski zmarł 8 VIII 1856, pogrzeb 10 VIII 1856, lat 70
Anna z Gorgoszów zmarła 16 XII 1861, pogrzeb 18 XII 1861, lat 61

Bibliografia

Franciszek Bardel, Miasto Podgórze, jego powstanie i pierwszych 50 lat istnienia, Kraków 1901.

Karolina Grodziska, Cmentarze Podgórza, Kraków 1992.

Mikrofilmy akt metrykalnych z Ksiąg Urodzeń, Ślubów, Zgonów parafii św. Józefa w Podgórzu, Archiwum Państwowe w Krakowie.

Akta Miasta Podgórze, P 842 (dokument o zaległych wypłatach z lat 1813-1816), Archiwum Państwowe w Krakowie.

Szematyzmy Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim z lat 1818 -1855.

Na zdjęciu odnowiony grób Serkowskich na Starym Cmentarzu Podgórskim