W najbliższy wtorek, 24 października, o godz. 12:00, odbędzie się otwarcie cmentarza wojskowego nr 384 z okresu I wojny światowej w Łagiewnikach. Na uroczystość zaprasza Łagiewnickie Towarzystwo Kulturalne, inicjator rekonstrukcji cmentarza. Wydarzenie rozpocznie się Mszą Św. w Bazylice Bożego Miłosierdzia.

Cmentarz znajduje się przy ul. Siostry Faustyny 11, zaraz obok Sanktuarium Bożego Miłosierdzia. Powstał w okresie I wojny światowej. Był cmentarzem przyszpitalnym, bowiem w 1914 roku budynki gospodarcze klasztoru, dom wychowawczy i dom zakonny zostały zajęte na lazaret. Szpital wojenny na ok. 800-1000 łóżek przyjmował rannych ze wszystkich odcinków frontu z Galicji i Królestwa, a potem został przekształcony w zbiorczy szpital epidemiologiczny nr 1. Leczono tu ludzi wielu narodowości i wielu religii. Tych, których nie udało się uratować, chowano w mogiłach pojedynczych na założonych przy lazarecie szpitalu. Był to największy na terenie Twierdzy Kraków oddzielnie założony cmentarz wojenny. Znajdowało się na nim 266 mogił pojedynczych (choć niektóre opracowania podają nieco inną liczbę), a zaprojektował go Hans Mayr. Cmentarz powstał na gruncie prywatnym, o co wywłaszczony bezprawnie prywatny właściciel toczył spór z wojskiem, rozwiązany w 1920 roku. Cmentarz miał kształt nieregularnego wieloboku, z dużym krzyżem z półkolem (charakterystycznym dla projektów Hansa Mayra, np. w rejonie Gorlic), zaś za krzyżem odchodziły promieniście rzędy mogił. Roman Frodyma w przewodniku po wszystkich cmentarzach wojennych Galicji Zachodniej podaje, że pierwotnie krzyże na mogiłach były drewniane.

Wiemy, że już w 1922 roku stan cmentarza nie był zadowalający, co opisała Beata Nykiel w artykule „Cmentarze wojenne Twierdzy Kraków”. Cytowane przez autorkę pismo podaje, że „brak tam ogrodzenia, dróg, krzyż główny nadbutwiały, a ponadto poniszczonych jest 11 krzyżyków betonowych, zaś 154 mogił nie ma krzyżów zupełnie”. Ostatni nagrobek (Ludwig Huster z 84 p.p., zmarły 28.10.1914) zniknął, wg Frodymy, w 1993 roku. Nie było też już wówczas drewnianego krzyża centralnego, ten jednak został zrekonstruowany i istniał ponownie w 2003 roku. Przez ostatnie lata, mimo boomu turystycznego i pielgrzymkowego związanego z Sanktuarium Bożego Miłosierdzia, kultem św. Faustyny i św. Jana Pawła II, mimo wielu inwestycji w tym rejonie, cmentarz pozostawał zaniedbany i zapomniany. W dobrym stanie było tylko oryginalne ogrodzenie od strony ul. Siostry Faustyny oraz zrekonstruowany krzyż centralny. Cała reszta cmentarza przypominała łąkę, zatarte były ślady mogił.

Od 2015 roku, staraniem Łagiewnickiego Towarzystwa Kulturalnego (ŁTK), cmentarz zaczął być odnawiany, możliwie wg pierwotnego projektu. Rekonstrukcję zakończono w sierpniu 2017 roku. ŁTK przez cały czas współpracowało z Austriackim Czarnym Krzyżem (organizacją zajmującą się pamięcią o grobach wojennych), polskimi urzędami i instytucjami. Uroczystość rozpocznie się Mszą Św. w Sanktuarium Bożego Miłosierdzia, po czym nastąpi przejście na cmentarz, jego poświęcenie i złożenie kwiatów przy centralnym, pomnikowym krzyżu. Jak podaje strona internetowa ŁTK, „w uroczystości wezmą udział przedstawiciele krajowych i miejskich władz świeckich, władz duchownych i wojska, nauczyciele oraz młodzież okolicznych szkół, harcerze, a także reprezentanci Austriackiego Czarnego Krzyża i kilku ambasadorów”.

Warto pamiętać, że łagiewnicki cmentarz nie jest jedyną pierwszowojenną nekropolią na terenie Podgórza rozumianego jako cały prawobrzeżny Kraków. Na Nowym Cmentarzu Podgórskim znajdują się dwie kwatery (jedna z mogiłami zbiorowymi i druga, osobna, dla legionistów) tworzące cmentarz nr 386. We Wróblowicach, w lesie przy ul. Bochnaka, pod starą osiką, znajduje się grób tworzący cmentarz nr 383. Na zajętym pod obóz KL Plaszow cmentarzu żydowskim gminy podgórskiej również znajdowała się kwatera (nosząca numer 385), w której pochowano żołnierzy wyznania mojżeszowego – ona jednak się nie zachowała w wyniku dewastacji przeprowadzonej przez niemieckiego okupanta. Dokumentacja znaleziona przez Beatę Nykiel, ale niepotwierdzona przez opracowane zestawienia, podaje także informacje o pojedynczych pochówkach żołnierskich na cmentarzach parafialnych w Tyńcu i w Bieżanowie, a także o pojedynczej mogile w Podgórkach Tynieckich.