Niedziela, 25 września, spacery
- Historia KL Plaszow
godz. 9.00 (1,5 h)
zbiórka: Szary Dom, ul. Jerozolimska 3
W 1942 r. na obrzeżach Krakowa Niemcy utworzyli obóz pracy przymusowej dla krakowskich Żydów, przekształcony następnie w obóz koncentracyjny. Największą grupę więźniów stanowili Żydzi przesiedleni z getta krakowskiego w marcu 1943 r. Do obozu trafiali też Żydzi z innych gett w Generalnym Gubernatorstwie oraz Polacy podejrzani o działalność konspiracyjną, a także rodziny romskie. W sierpniu 1944 r. w obozie przetrzymywano kilka tysięcy Polaków ujętych podczas tzw. czarnej niedzieli. KL Plaszow był również miejscem egzekucji więźniów krakowskiego gestapo.
Likwidując obóz, Niemcy starali się zatrzeć dowody popełnianych tu zbrodni. Dzisiaj na terenie poobozowym można jedynie zobaczyć pozostałości cmentarzy, fragmenty infrastruktury obozowej oraz ślady niwelacji terenu. Znajdują się tam także pomniki upamiętniające ofiary obozu.
Celem spaceru jest przedstawienie historii KL Plaszow oraz historycznej i współczesnej topografii tego miejsca pamięci.
Oprowadza Kamil Karski (Muzeum KL Plaszow)
- Łagiewniki
godz. 10.00 (1,5 h)
zbiórka: ul. Siostry Faustyny przy sklepie Żabka (na przeciwko wejścia do Sanktuarium).
Łagiewniki krakowskie, tak mało znane, a przecież mające ciekawą historię. To tu urodził się i z ogromną pasją przez wiele lat gromadził materiały dotyczące Łagiewnik druh Stanisław Milan. Skąd wzięła się nazwa ŁAGIEWNIKI? Kim był Maurycy Baruch i jak powstała Fabryka Armatur? Który ze znanych sportowców Cracovii i Wisły zaczynał swoją karierę w łagiewnickim klubie Łagiewianka.
Te i wiele innych ciekawostek usłyszycie Państwo na spacerze organizowanym przez Łagiewnickie Towarzystwo Kulturalne.
Oprowadzają: Zyta Wawrzyńczyk i Piotr Biesikirski.
- Piaski Nowe, Piaski Wielkie – atlas czasu i przestrzeni
godz. 10.00 (2 h)
- Łużycka 55 (pawilon handlowy w centrum osiedla, przed sklepem „Stokrotka”)
Trasa: modernistyczny układ urbanistyczny osiedla Piaski Nowe, samodzielna jednostka miejska z otwarciem na matecznik kulturowy Piaski Wielkie, prezentacja efektów działań społecznych w oparciu o wielowiekowe dziedzictwo dawnej wsi (do 1941 r.) Piaski Wielkie, piaszczański dwór o cechach późnobarokowego pałacu, Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa, cmentarz parafialny, schron amunicyjny Twierdzy Kraków.
Oprowadza: Ewa Gaj (autorka książki „Na granicy miasta i łąki. Dziedzictwo kulturowe Dzielnicy XI Krakowa Podgórze Duchackie”)
- Wzgórza Tynieckie – cz. I
godz. 10.00 (ok. 2 h)
zbiórka: przystanek „Tyniec”, w samym centrum Tyńca, skrzyżowanie ul. Bogucianka, Bolesława Śmiałego i Benedyktyńskiej (uwaga – nie mylić z pętlą linii 112 „Tyniec Kamieniołom”!) Dojazd: linia 112 z os. Podwawelskiego, odjazd o 9.30); linia 203 z Czerwonych Maków P+R, odjazd o 9.24, linia 203 ze Skawiny, odjazd o 9.16.
Tyniec, dawna podkrakowska wieś, od 50 lat jest już częścią miasta. Nadal zachowała swój nieco wiejski charakter. Nazwę „Tyniec” identyfikujemy często z najstarszym w Polsce klasztorem oraz benedyktynami, ale okolice Tyńca również są ciekawe. Podczas wycieczki przejdziemy się fragmentem Wzgórz Tynieckich. Zdobędziemy wzgórze Wielkanoc, które swą nazwę posiada nieprzypadkowo. Wyjdziemy na malownicze wzgórze Kowadza (czasem zwane Kowodrzą, nie mylić z Krowodrzą!) z wieloma wystającymi skałkami wapiennymi. Podejdziemy pod Biedzinkę, czyli Góralski Kapelusz, pod którym znajduje się osnute legendami źródło Świętojańskie. Na koniec odwiedzimy mogiły Żydów z czasów II wojny światowej oraz powojenną kapliczkę. Części druga i trzecia w kolejnych latach!
Oprowadza: Emil Bajorek („Krakonik”, Stowarzyszenie PODGORZE.PL, PTTK, Crux Galiciae, Hutniczy Klub HDK PCK, pokrakus.wordpress.com)
- Trzy kobierzyńskie nekropolie
godz. 11.00 (2 h)
zbiórka: przystanek MPK Lubostroń (na żądanie), ul. Kobierzyńska, dojazd autobusami: 106, 136, 194.
Są Lubostronie słynne pałacami, parkami, konnymi zaprzęgami, a kobierzyński Lubostroń łączy trzy tutejsze nekropolie. Wspomnimy o kilku nieprzeciętnych osobach, które odegrały ważną rolę w życiu lokalnej społeczności. Kto zechce poznać lubą okolicę, tego serdecznie zapraszam na spacer ulicą Lubostroń.
Oprowadza: Urszula Kryszałowicz
- Podgórze dla najmłodszych (powyżej 6 lat)
11.00 (ok. 1,5 h)
zbiórka: pod kopcem Kraka
Jakie tajemnice kryje w sobie kopiec Kraka? Gdzie Mistrz Twardowski prowadził swoją szkołę alchemii, a gdzie straszy Czarna Księżniczka?
Czy w Podgórzu grasowali zbójcy? Gdzie można spotkać podgórskie wiewiórki, a gdzie ukrywa się Podgórski Jelonek?
Tych i wielu innych ciekawych opowieści wysłuchacie na spacerku przeznaczonym dla najmłodszych – a na wytrwałych odkrywców Podgórza na zakończenie zwiedzania czekać będzie słodka niespodzianka!
Oprowadza: Izabela Mistarz (Federacja Stowarzyszeń Przewodnickich) - Architektura nieoczywista. Spacer eksperymentalny
godz. 11.00 (2 h)
zbiórka: Szary Dom, ul. Jerozolimska 3
Analiza architektury to jeden ze sposobów opisu przestrzeni obozów koncentracyjnych. Budowa tego typu założeń była każdorazowo logistycznym wyzwaniem. W pracach przy powstawaniu obozu pracy i koncentracyjnego Plaszow uczestniczyły prywatne polskie i niemieckie firmy, ale obóz wznosili przede wszystkim więźniowie żydowscy skupieni w grupie Barackenbau, która liczyła jednorazowo nawet 7 tysięcy osób.
Podczas spaceru uczestnicy poznają historię KL Plaszow przez pryzmat architektonicznego założenia, jakim był obóz. Dzięki archiwalnym planom i fotografiom zwiedzający zyskają wiedzę o tym, jakie były warunki życia więźniów i obraz tego, jak przestrzeń obozu oddziaływała na osoby w nim osadzone.
Oprowadza Kamil Karski (Muzeum KL Plaszow)
- Bagry – mazurskie klimaty w Krakowie
godz. 12.00, www.kz.hornkrakow.pl
zbiórka: parking przed KŻ HORN KRAKÓW, ul. Kozia 22, 10 minut z przystanku Rzebika (tramwaj: 6, 11, 20, autobus: 128, 158)
Bagry – kawałek Mazur w Krakowie. Obejrzymy zalew i okolice z wieży widokowej i mariny Klubu Żeglarskiego Horn Kraków. Poznamy historie zalewu, znane i nieznane. Powstały tu nowe atrakcje: ścieżka edukacyjna, strefy relaksu, plaża Chorwacja i tężnia solankowa. Dowiemy się, gdzie w Krakowie można złapać wiatr w żagle i dlaczego na Bagrach jest go najwięcej, a także jak penetrować głębiny wśród wraków i surfować na desce na wyciągu wakeboardowym.
Oprowadza: Józefa Ogrodnik (Prezes KŻ Horn Kraków)
- Dębniki dla początkujących
godz. 12.30
zbiórka: Przystanek „Rynek Dębnicki” w kierunku os. Podwawelskiego
Od osady służebnej, przez dalekie przedmieście, do modnej śródmiejskiej dzielnicy. Od secesji do postmodernizmu. Od fabryk do centrów kultury.
Podczas naszego spaceru przejdziemy najpiękniejszymi uliczkami Dębnik, odkrywając drzemiące w ogrodach wille, detale kamienic oraz plejadę postaci związanych z tą dzielnicą.
Oprowadza: Aleksandra Mróz-Ferfecka
- Wojenne dzieje „Libana”. Kamieniołom Libana i Służba Budowlana w Generalnym Gubernatorstwie
godz. 14.00 (ok. 1 h)
zbiórka: ul. Za Torem 22, przed wejściem
Skąd się wzięła nazwa „Liban”? Dlaczego ten kamieniołom jako jedyny spośród krakowskich wapienników zyskał złą sławę? Leżący w cieniu KL Plaszow, teren byłego obozu karnego Służby Budowlanej był świadkiem wielu okupacyjnych tragedii. Poznamy rolę, ale i znaczenie gospodarcze, „Libana” w systemie okupacyjnego terroru. Zatrzymując się przed pomnikiem – mogiłą grupy junaków zamordowanych przez Niemców w 1944 r., przywołamy tamte wydarzenia…
Oprowadza: Piotr Makuła (Muzeum Armii Krajowej im. Gen. Emila Fieldorfa „Nila”)
- Podgórski przemysł metalowy
godz. 15.00 (1,5 h)
zbiórka: po podgórskiej stronie mostu Powstańców Śląskich – z widokiem na most kolejowy
Pomimo otaczającej nas technologii krzemowej żyjemy wciąż w epoce żelaza. Obecnie tworzy się z niego nie tylko narzędzia – stal jest budulcem naszego świata.
Nie wszyscy wiedzą, że to w Podgórzu, a nie w Krakowie, powstała pierwsza huta żelaza. Istniało też tutaj mnóstwo zakładów metalowych stanowiących ważne dziedzictwo, o którym nie powinniśmy zapominać.
Oprowadza: Sławomir Węgrzyn (upadektechnikikrakowa.blogspot.com)
- Stacja Bieżanów, czyli kolejowe peryferie „wielkiego” Podgórza
godz. 15.00 (2 h)
zbiórka: ul. Stacyjna przy pomniku Pod Orłem w centrum Bieżanowa.
W lutym 1856 r., niespełna dekadę po doprowadzeniu drogi żelaznej do Krakowa, niewielki Bieżanów otrzymał kolejowe „okno na świat”. Tutejszą stację usytuowano na szlaku w kierunku Lwowa, wyznaczając jej rolę węzła komunikującego wielickie saliny. O jej randze świadczy to, że wyprzedzała ona o 28 lat otwarcie stacji w Podgórzu. Historia stacji Bieżanów zapisana jest w powstałych w jej obrębie obiektach, spośród których wyróżnia się stylowy (niestety zaniedbany) budynek dworca. W trakcie spaceru zapoznamy się z dziejami bieżanowskiego założenia i zajrzymy na pobliską stację Prokocim Rozrządowy.
Oprowadza Dominik Lulewicz (Muzeum Krakowa).
- Ludwinów
godz. 15.30 (ok. 1,5 h)
zbiórka: przystanek autobusowy „Ludwinów” w kierunku ronda Matecznego
Ludwinów to dawna wieś, po której zachował się zespół kilku uliczek ze starą zabudową. Niestety, dalszy los tych budynków jest niepewny, a jedyne dwa drewniane domy są już opuszczone. Ludwinów miał ciekawą historię jako wieś i później jako dzielnica Krakowa. Tutaj zlokalizowano znane zakłady garbarskie oraz inne zakłady przemysłowe. Stąd wywodzi się legendarny Robotniczy Klub Sportowy „Garbarnia”, mistrz Polski w piłce nożnej z 1931 roku. Tutaj mieszkało kilka znanych postaci, o tym miejscu powstawały piosenki, a nawet wodewil „Lola z Ludwinowa”. Na wycieczce będziemy kluczyć wśród pozostałości dawnego Ludwinowa, zajrzymy również pod obie ludwinowskie świątynie. Na zakończenie przewodnik zobowiązuje się zaśpiewać „Ludwinowskie tango”, do czego zachęca wszystkich uczestników wycieczki.
Oprowadza: Emil Bajorek („Krakonik”, Stowarzyszenie PODGORZE.PL, PTTK, Crux Galiciae, Hutniczy Klub HDK PCK, pokrakus.wordpress.com)
- Podgórskie Popołudnie Wspomnień – Dziś tutaj stoi plomba
godz. 15.30 (1,5h)
zbiórka: Rynek Podgórski, miejsce, w którym była kiedyś fontanna
A co kiedyś było w tym miejscu? Tegoroczny spacer wspomnieniowy poświęcony jest budownictwu wypełniającemu przestrzenie pomiędzy innymi, znacznie starszymi budowlami. Podczas spaceru wspominać będziemy, co znajdowało się przy Rynku Podgórskim 7, zanim zbudowano tam blok, przy ul. Potebni 6 i 10, ul. Rękawka 11, czy Placu Niepodległości 19.
Do udziału w spacerze zapraszamy głównie tych z Państwa, którzy mieszkali w Podgórzu w latach 70. i 80., gdy te bloki powstawały, i zechcą z nami powspominać. Ale zapraszamy również tych, którzy tych lat nie pamiętają, a chcieliby dowiedzieć się czegoś o naszej dzielnicy.
Oprowadza: Andrzej Zdybalski (Stowarzyszenie PODGORZE.PL)
- Tajemnice i zagadki dawnego Płaszowa
godz. 16.00 (ok. 1,5h)
zbiórka: pętla tramwajowa Mały Płaszów
Przejdziemy najstarszą częścią Płaszowa. Zapoznamy się z bogatą historią tego miejsca oraz zobaczymy zachowane elementy architektury podmiejskiej z XIX w. i pocz. XX w. Poznamy też cenne walory przyrodnicze dzielnicy oraz miejsce, gdzie znajduje się geograficzny środek Krakowa.
Oprowadzają: Maciej Miezian (Muzeum Krakowa) wraz z drużyną
- Подґуже для початківців. Екскурсія українською мовою / Podgórze dla początkujących. Spacer w języku ukraińskim.
godz. 12.00 (2 h)
zbiórka: Rynek Podgórski, przed kościołem św. Józefa
Подґуже було колись окремим містом заснованим в 1784 році на лівому березі річки Вісла. Під час екскурсії погуляємо мальовничими вуличками Подґуже та побачимо найважливіші пам’ятки архітектури – ринкову площу з ратушею і костелом св. Йосифа, таємничий костелик св. Бенедикта, вілли з кінця 19 століття і… кольорові сходи.
Екскурсовод: Анна Важеха
Місце зустрічі: площа Ринок Подґуже, перед костелом св. Йосифа
Prowadzenie Ania Warzecha (Muzeum Krakowa/Muzeum Podgórza)
Organizator zastrzega sobie prawo do zmiany programu z przyczyn niezależnych.
„Dofinansowano w ramach programu Narodowego Instytutu Dziedzictwa – Wspólnie dla dziedzictwa”
ORGANIZATOR:
Stowarzyszenie PODGORZE.PL
PARTNERZY
Muzeum Podgórza/Muzeum Krakowa, Rada Dzielnicy XIII, Centrum Kultury Podgórza
WSPÓŁPRACA:
Muzeum Armii Krajowej im. Gen. Emila Fieldorfa „Nila”
Stowarzyszenie Przyjaciół Woli Duchackiej
Zespół Szkół Gastronomicznych nr 2 im. Odona Bujwida
Stowarzyszenie Miłośników Kolei w Krakowie
Łagiewnickie Towarzystwo Kulturalne
PATRONAT MEDIALNY
TVP Kraków, Wiadomości
Wszelkie informacje tel.: 12 396 39 49, biuro@podgorze.pl
Udział we wszystkich wydarzeniach jest bezpłatny
