W Galerii MCK do 5 czerwca prezentowana jest wystawa „Niechciana stołeczność. Architektura i urbanistyka Krakowa w czasie okupacji niemieckiej 1939–1945”. Na ekspozycji pokazywane są plany urbanistyczne i infrastrukturalne, najważniejsze projekty architektoniczne i ich realizacje, które w założeniu miały całkowicie zmienić Kraków we wzorcowe miasto niemieckie.

Ta ekspozycja przybliża jeden z tragicznych i mało zbadanych rozdziałów w historii miasta.

Decyzją Adolfa Hitlera Kraków został wyznaczony na stolicę Generalnego Gubernatorstwa i uznany za prastare miasto niemieckie. Będąc najdalej wysuniętym na wschód przyczółkiem wyobrażonej geografii Tysiącletniej Rzeszy, podobnie jak Berlin, Monachium czy Norymberga, miasto to miało otrzymać nowy szlif urbanistyczny.

Jak czytamy w katalogu wystawy niemiecka aktywność budowlana była zdeterminowana przez dwa nadrzędne cele. Pierwszy z nich zakładał zaspokojenie potrzeb związanych z wojną w związku z tym rozbudowywano sieci drogowe i kolejowe.

W tym okresie na Zabłociu wzniesiono wielką chłodnię z zespołem magazynowym, modernizowano istniejące przedsiębiorstwa, tworzono składy i firmy remontowe. Drugim celem było dostosowanie miasta do wymagającej roli stolicy Generalnego Gubernatorstwa i rozwiązanie potrzeb lokalowych członków niemieckiej administracji rządowej.

Na wystawie znajdziemy szczegółowe plany i projekty chłodni składowej przy ulicy Dekerta 47.

(1 kwietnia 1943 r., proj. Witold Marcinkowski). Dokumenty pochodzą z Archiwum Narodowego w Krakowie.

Generalny plan rozbudowy Krakowa z wydzieleniem funkcji przestrzeni miejskich, uwzględniający dzielnicę rządową na terenie Dębnik i Ludwinowa, maj 1941, proj. Hubert Ritter, Architekturmuseum der Technischen Universität München

—

Celem prezentowanej w Galerii MCK wystawy nie jest tylko inwentaryzacja niemieckich wizji Krakowa jako Norymbergi Wschodu – wizji, które pozostały przede wszystkim w sferze planów.

Jej intencją jest zachęta do refleksji nad naszym współczesnym stosunkiem do niechcianego dziedzictwa pozostawionego przez Trzecią Rzeszę, które stało się integralną, dla większości mieszkańców niewidoczną, częścią krajobrazu kulturowego miasta. Na wstawę zaprasza dyrektorka MCK Agata Wąsowska-Pawlik: „Chcemy przyjrzeć się przekształceniom i zmianom, jakim poddany został Kraków w okresie swojej wymuszonej, okupacyjnej stołeczności, a której skutków, często nieświadomie, doświadczamy do dzisiaj”.

Ekspozycję „Niechciana stołeczność. Architektura i urbanistyka Krakowa w czasie okupacji niemieckiej 1939–1945” można zwiedzać do 5 czerwca 2022 roku w Galerii MCK przy Rynku Głównym 25 w Krakowie.

Więcej informacji: mck.krakow.pl

Wystawa przygotowana została we współpracy z Archiwum Narodowym w Krakowie, Narodowym Archiwum Cyfrowym, Muzeum–Miejscem Pamięci KL Plaszow oraz Duke University (USA).

Wykorzystane materiały i eksponaty pochodzą między innymi z Zamku Królewskiego na Wawelu, Muzeum Narodowego

w Krakowie, Muzeum Krakowa, Muzeum Architektury we Wrocławiu oraz Architekturzentrum Wien, Architekturmuseum der Technischen Universität München i kolekcji Bundesarchiv.